Nieuwsbrief Grootouders voor het Klimaat (GvK) - 25 maart 2021

Beste klimaatgrootouder,

Wat begon als een lokaal verzet tegen het afschaffen van tram 7 in Mortsel, is gaandeweg uitgegroeid tot een breed gedragen protest van verschillende actiegroepen tegen de openbaarvervoerplannen in de regio Antwerpen. De stap van de lokale context naar die van het ontoereikend Vlaams openbaarvervoerbeleid was nadien snel gezet.

Het aanhoudend en sterk gefundeerd protest heeft minister van Mobiliteit Lydia Peeters doen besluiten de pauzeknop in te drukken voor wat betreft de openbaarvervoerplannen die op 1 januari 2022 van start zouden gaan. Voorlopig zijn echter enkel de plannen voor het Antwerps Tramnet in pauzestand gezet; de minister zou ze uit het vervoerplan willen halen. Wat er met de rest van de vervoerplannen gaat gebeuren, is voorlopig onduidelijk.

De verschillende actiegroepen stemmen momenteel hun werking sterker op elkaar af en willen duidelijk verder gaan. De voorliggende plannen zijn aan een grondige herziening toe; wat nu ter tafel ligt is een hervorming met gesloten beurzen, een herverdeling van het schaarse aanbod. Wat we daarentegen nodig hebben is een ambitieus openbaarvervoeraanbod dat een cruciaal onderdeel is van een coherent beleid dat het autoverbruik wil terugdringen om de klimaatdoelstellingen te bereiken.

Klimaatacties

De pleitdagen van de Klimaatzaak naderen hun einde. Op vrijdag 26 maart komt er een einde aan de pleitdagen. De eerste drie dagen was het aan Klimaatzaak om haar argumenten naar voren te brengen. Nadien kwamen achtereenvolgens de Belgische Staat, het Waals Gewest, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Vlaams Gewest aan bod. De laatste twee dagen zullen we kennis kunnen nemen van de replieken van Klimaatzaak en van de Overheden. Klimaatzaak verstuurt dagelijks een verslag van het verloop van de zitting dat je ook op onze website kan raadplegen. Wie in deze complexe materie graag snel tot de essentie wil komen, verwijzen we graag naar de syntheseconclusies (en dan vooral Deel I. De Argumentatiein een Notendop) van Klimaatzaak.

Een veelvuldig door (o.m.) onze overheden gehanteerd argument stelt dat het niet aan de rechter is om politieke beslissingen te nemen en dat de procedure van de Klimaatzaak de rechtstaat in gevaar zou brengen. Milieujurist Hendrik Schoukens weerlegt deze stelling vakkundig.

De uitspraak van de rechters zal nog enkele maanden op zich laten wachten. We zullen dus nog even geduld moeten oefenen alvorens we weten of deze breed gedragen actie succesvol zal aflopen. De grote media-aandacht voor deze zaak kan echter op zichzelf al een succes worden genoemd. Ze heeft de discussie over de cruciale rol van de overheden in de klimaattransitie verruimd en tegelijk scherper gesteld. Er is meer dan één steen in de rivier verlegd.

GvK ondersteunde de Global Strike van vorige vrijdag. Na meer dan een jaar is de jeugd vorige vrijdag opnieuw effectief op straat gekomen voor een duurzame en inclusieve toekomst voor iedereen onder de slogan ‘Another world is possible’. Het ging om een wereldwijde actie die aanzienlijke aandacht kreeg in de pers. Vijf GvK’ers hebben ter plekke de qua deelnemers beperkte actie van de jeugd ondersteund.

Creëer je eigen ecologisch bos(je). Op 21 maart was het internationale bosdag. Tijd om even terug te kijken op de geleverde inspanningen. Die zijn niet echt overtuigend, maar niettemin: er beweegt wat. Overheden en burgers nemen een brede waaier aan initiatieven en wetenschappers brengen waardevolle inzichten aan die ons leren dat bossen geen verzameling van bomen zijn maar ecosystemen waarin biodiversiteit essentieel is. Bestaande bossen spelen een cruciale rol en moeten we maximaal in stand houden, in combinatie met het planten van nieuwe bossen die pas op termijn gunstige effecten gaan ressorteren.

Ook op kleine lapjes grond kan je een heus bosje realiseren, een ‘Tiny Forest’! Het idee is uit India overgewaaid en werd opgepikt in vele landen waaronder Nederland, waar Tiny Forests nu vijf jaar jong is. Deze Tiny Forests zijn dan ook ideaal voor een gemeenschapsproject; scholen, onderzoeksinstellingen, gemeenten, … ze kunnen er allemaal mee aan de slag.

Onze spaarcenten voor hun toekomst. De nationale GvK-campagne rond de aanwending van de spaarcenten van 55-plussers loopt verder. Je vindt alle informatie op onze campagnesite onzecenten.be. Daar stellen we o.a. een modelbrief voor om je eigen bank aan te schrijven rond haar klimaat- en milieubeleid. Verder houden we je op de hoogte van onze gesprekken met de overheid en andere betrokken partijen.

Onze actie krijgt intussen veel bijval. Zo stelde GvK-ambassadeur Paul Verhaeghe woensdag in De Standaard: Veel mensen voelen zich vandaag machteloos: “Het is het systeem, de economie, de politiek … als individu kunnen wij niks doen.” Van zulke gedachten word je depressief, of cynisch, en engageer je je al helemaal niet meer. Nu, we kunnen wél iets doen, en er zijn initiatieven die dat perfect illustreren… waarna Paul o.m. verwees naar het voorstel van GvK om van de banken te eisen dat zij ons spaargeld alleen duurzaam beleggen.

Acht Vlaamse steden pionieren voor een ambitieus Vlaams warmtebeleid. Beersel, Brugge, Gent, Kortrijk, Leuven, Mechelen, Oostende en Turnhout engageren zich om hun grondgebied tegen 2050 volledig te verwarmen met hernieuwbare warmte via onder meer warmtenetten en warmtepompen. Om die doelstelling te realiseren, rekenen deze steden op extra steun en ook op beleidsaanpassingen die onder meer de lasten verschuiven van elektriciteit naar aardgas en stookolie om op die wijze warmtepompen en warmtenetten aantrekkelijker te maken. Meer info.

Webinars en infomomenten

Donderdag 25 maart om 17.00u.: Manifest over Mercosur en de Cerrado, Wervel organiseert een webinar, m.m.v. Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt (sp.a), waarin de negatieve gevolgen van de vrijhandelsovereenkomst tussen de EU en Mercosur worden geschetst. Voor het webinar kan je hier inschrijven.

Donderdag 25 maart om 19.30u.: Donut-Economie, een economie voor de 21ste eeuw. Webinar georganiseerd door GvK-Limburg i.s.m. Avansa (voordien Vorming Plus) in samenwerking met Prof. Griet Verbeeck (UHasselt) die de contouren schetst van een circulaire economie voor de toekomst. Inschrijven.

Maandag 29 maart om 11.00 u.: Klimaatvriendelijke mobiliteit. In een GvK-webinar maakt Prof. Cathy Macharis ons deel van haar ideeën: ‘Een transitie kan heel snel gaan, zowel bij het personenvervoer als in het goederentransport’. Hier vind je een bespreking van haar boek. Inschrijven voor het webinar.

Woensdag 31 maart om 19.30u.: Planetaire theologie en klimaatverandering. Een UCSIA webinar in het Engels met medewerking van Prof. Dr. Peter Scott die vanuit de planetaire en politieke theologie blijft stilstaan bij de rol van ‘de mens’, ‘de overheid’ en ‘het politieke’ binnen de context van klimaatverandering. Meer info en inschrijven.

Woensdag 31 maart om 20.00u.: Hoever staat het met het toekomstverbond? Webinar georganiseerd door Ringland, Ademloos en stRaten-generaal rond het akkoord tussen de burgerbewegingen en de overheid om samen de leefbaarheid en de mobiliteit in de regio Antwerpen aan te pakken. Meer info en inschrijven.

Donderdag 1 april om 10.00u.: Tiny forest: klein bos, groot avontuur. Webinar georganiseerd door IVN Natuureducatie (Nederland). Meer informatie (zie ook elders in deze Nieuwsbrief) en inschrijven.

Donderdag 1 april om 18.00u.: Inspirerende voorbeelden voor het Brugs Klimaatbeleid: Leuven 2030. Een webinar georganiseerd door GvK regio Brugge i.s.m. Vormingplus, en met medewerking van Katrien Rycken, directeur Leuven 2030. Is ook interessant voor wie elders het stedelijk klimaatbeleid vorm wil geven. Inschrijven.

Maandag 19 april om 15.00 u.: Klimaatvriendelijke steden. GvK-webinar met medewerking van Erik Rombaut, docent ecologie en milieukunde. Steden worden algemeen beschouwd als oorzaak van vele sociale én ecologische problemen, maar anderzijds liggen er ook grote kansen voor klimaat. Info en inschrijven.

Interessant klimaatnieuws

Wanneer stopt de waanzin van biobrandstoffen? Onder deze titel publiceerden acht middenveldorganisaties een opinie waarin zij oproepen om de perverse praktijk van het gebruik van voedselgewassen als brandstof te stoppen. Het massaal verbouwen van gewassen als palmolie en soja voor brandstofdoeleinden zet de voedselzekerheid onder druk, leidt tot landroof en ontbossing.

Het biobrandstoffenbeleid is een federale bevoegdheid maar werd niet opgenomen in het regeerakkoord. De vorige regering bepaalde nog wel in haar Nationaal Energie- en Klimaatplan voor 2030 om maximaal in te zetten op biobrandstoffen op basis van landbouwgewassen. Dan kon en kan nog steeds, want Europa laat toe dat het gebruik van biobrandstoffen wordt meegerekend om de doelstellingen van hernieuwbare energie te halen. Maar deze keuze voor meer biobrandstof in onze tank leidt (on)rechtstreeks hoe een daling van het aantal geplaatste windmolens en zonnepanelen die écht nodig zijn om de doelstellingen te halen! Minder cynisch kan het moeilijk.

Het gaat om een complexe materie waarvan de beleidsbeslissingen verregaande gevolgen hebben. De enige echte oplossing lijkt een totale stop op het gebruik van biobrandstoffen op basis van landbouwgewassen. Meer info.

Tenslotte

Uitvoerig jaarverslag 2020 van de Grootouders. Meer dan zeven maanden geleden werd GvK formeel als vereniging zonder winstgevend doel (vzw) opgericht en recent hielden we onze eerste statutaire algemene vergadering waarop onder meer het jaarverslag van de vereniging werd voorgesteld en goedgekeurd. Vele handen schreven aan dit verslag dat is uitgegroeid tot een mooie compilatie van het vrijwilligerswerk van vele GvK’ers én van de bereikte resultaten in het uitzonderlijke jaar 2020. Geen bedlectuur, maar niettemin boeiend.

Ook Marita de Sterck, antropoloog en auteur, is enthousiast over het ABC van het Klimaat: “Drie generaties Vlaamse klimaatactivisten staken de koppen bij elkaar voor dit vlot leesbare, prikkelende ABC. Eerlijk ontnuchterend maar tegelijk ook hoopgevend, stimulerend belichten ze 177 items, van Agro-ecologie tot Zuidpool. De klemtoon ligt op wat jong en oud op dit moment samen concreet kunnen betekenen voor de klimaatbeweging. Meer dan ooit een noodzakelijk boek, beslist ook bruikbaar in het onderwijs.” Als je voor minstens 20 € betalend lid wordt van de Grootouders voor het Klimaat, krijg je het ABC-boek er gratis bij. Hier kun je dat regelen.